2006 yılında piyasaya çıkan jQuery, web geliştirme sürecinin sancılı olduğu bir dönemde adeta hayat kurtarıcı bir teknoloji olarak belirdi. Çünkü o dönemde:
Tarayıcı uyumsuzlukları çok yüksekti (IE6–IE8 gibi tarayıcılar büyük sorun çıkarıyordu).
DOM manipülasyonu karmaşıktı.
AJAX istekleri her tarayıcıda farklı şekilde yazılıyordu.
Animasyon, efekt ve event yönetimi için standart bir yapı yoktu.
jQuery’nin ünlü sloganı olan “Write less, do more” (Daha az yaz, daha çok iş yap) tam da bu problemleri hedef alıyordu. JavaScript'in mevcut gücünü kullanıcıların daha pratik bir şekilde kullanabilmesini sağlayarak ekosistemin temel yapı taşlarından biri hâline geldi.
jQuery, zincirleme (chaining) yapısı sayesinde hem fonksiyonellik hem de okunabilirlik açısından çok güçlü bir temel oluşturdu.
Bu tarz işlemleri saf JavaScript ile yazmak o dönemde oldukça zahmetliydi. jQuery geliştiricilere modern JavaScript'teki "yeni standart" olarak kabul edilen fonksiyonel ve akıcı kod yazım alışkanlıklarını kazandırdı.
jQuery’nin .on(), .click(), .hover() gibi metodlarla getirdiği kolaylık, event handling yaklaşımını kökten değiştirdi. Bu yapı zamanla native JavaScript'in gelişmesini de tetikledi.
$.ajax(), web geliştirme tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Eski XMLHttpRequest süreçleri yerine çok basit ve anlaşılır bir API sundu.
jQuery’nin gelişen JavaScript üzerinde oluşturduğu en büyük etkilerden biri de eklenti (plugin) kültürünün yaygınlaşması oldu.
Lightbox, slider, validation gibi yüzlerce çözüm geliştiricilerin yükünü azalttı.
Zamanla JavaScript standartları geliştikçe, birçok jQuery metodunun native karşılığı oluşturuldu:
| jQuery | Native JavaScript |
|---|---|
$(".el") | document.querySelector(".el") |
.addClass() | .classList.add() |
.ajax() | fetch() |
.animate() | CSS Animations + Web Animations API |
Bu değişim jQuery’nin önemini azaltmadı, aksine JavaScript’in daha modern ve yetenekli hâle gelmesinde öncü rol oynadı.
Tarayıcı üreticileri, jQuery'nin çözdüğü problemleri resmi JavaScript API’lerine dahil ederek daha iyi bir standart oluşturdu.
Map, filter gibi fonksiyonların kullanımına yönelik kültür, jQuery ile yaygınlaştı ve bugün ES6 ile native hâle geldi.
DOM manipülasyonu ve state yönetiminin karmaşıklığı jQuery ile görünür hale geldi ve bu problemler modern framework’lerin doğmasına zemin hazırladı.
Bugün artık birçok proje React, Vue, Svelte gibi modern framework’lere geçse bile jQuery hâlâ:
Eski projelerde
Kurumsal intranet uygulamalarında
Admin panellerde
WordPress eklentilerinde
Tema geliştiriciliğinde
Hızlı prototiplemede
aktif şekilde kullanılmaya devam ediyor.
✔ Öğretici yönü
✔ Basitliği
✔ Hızlı prototipleme yeteneği
✔ Geniş plugin ekosistemi
sayesinde hâlâ önemini korumaktadır.
Kod optimize edilebilirliği
Modüler yapı (ES Modules)
Performans odaklı DOM yönetimi
Asenkron yapının merkezde olması (Promises, async/await)
gibi birçok modern yaklaşım jQuery ile başlayan sürecin bir devamıdır.
Günümüzde geliştiriciler:
Temiz kod
Minimum bağımlılık
Native API kullanımı
Komponent tabanlı düşünme
gibi modern metodolojilerle daha güçlü web uygulamaları geliştirebilmektedir.
jQuery artık her projede mecburi bir araç olmasa da JavaScript dünyasında bıraktığı derin miras tartışılmazdır.
Modern JavaScript’in bugün sunduğu:
Sadelik
Güçlü API’ler
Modülerlik
Reactif mimariler
büyük ölçüde jQuery’nin web ekosistemine açtığı yol sayesinde bu noktaya ulaşmıştır.
Bu nedenle jQuery dünyasında gelişen JavaScript kodları, hem tarihsel hem teknik hem de kültürel olarak web geliştirme tarihinde büyük bir öneme sahiptir.